Quy trình quản lý tổng hợp rệp sáp và một số sâu bệnh hại trên cà phê tại Tây Nguyên

I. Xuất xứ:

Quy trình là kết quả nghiên cứu của Viện Bảo vệ thực vật, trên cơ sở 3 năm thực hiện đề tài “Nghiên cứu ứng dụng thực tế quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) và một số giải pháp nông học để nâng cao năng suất cà phê bền vững ở Đăk Lăk”.

II. Phạm vi và đối tượng áp dụng:

Qui trình này được áp dụng cho các vùng sản xuất cà phê vối tại Tây Nguyên để phòng trừ rệp sáp và một số loài sâu bệnh hại khác trên cà phê vối.

III. Nội dung qui trình:

1. Biện pháp canh tác:

- Trồng cây đai rừng, cây che bóng.

+ Cây đai rừng: Sử dụng cây muồng đen, trồng 2 - 3 hàng xen kẽ với nhiều loại cây có chiều cao khác nhau, vuông góc với hướng gió hoặc chếch một góc 600. Khoảng cách giữa các hàng cây đai rừng cách nhau 200 – 300 m.

+ Cây che bóng, chắn gió: Thời kỳ kiến thiết cơ bản, sử dụng các loại cây thuộc họ đậu như cây cốt khí, cây đậu triều, muồng hoa vàng. Vườn cà phê kinh doanh, sử dụng một số loại cây như cây muồng đen, cây keo dậu...

- Biện pháp làm cỏ: Tiến hành làm cỏ thường xuyên, từ 5 - 6 lần/năm đối với cà phê kiến thiết cơ bản và 3 - 4 lần/năm đối với cà phê kinh doanh.

- Biện pháp bón phân:

+ Phân hữu cơ: mỗi ha bón từ 14 – 15 tấn phân chuồng hoai mục với thời gian bón 2 năm/lần hoặc bón hàng năm.

+ Phân hóa học: bón 4 lần/năm.

Lần 1: bón phân vào giai đoạn tưới nước lần 2 (tháng 2) với lượng 200 - 250 kg SA.

Lần 2: bón phân vào tháng 5 với lượng 120 - 135 kg urê, 105 - 120 kg kali và 450 - 550 kg lân.

Lần 3: bón phân vào tháng 7, 8 với lượng 160 - 180 kg urê và 105 - 120 kg kali.

Lần 4: bón phân vào tháng 9,10 với lượng 120 - 135 kg urê và 140 - 160 kg kali. Để tăng thêm 1 tấn cà phê nhân cần bón thêm 150 kg urê, 50 kg lân và 150 kg kali

- Biện pháp tưới nước: Tùy thuộc vào điều kiện khí hậu, nguồn nước và điều kiện kinh tế để chọn phương pháp tưới phù hợp. Có thể chọn biện pháp tưới phun mưa (tưới béc) hoặc tưới dí, trong đó ưu tiên sử dụng các biện pháp tưới phun mưa.

+ Tưới phun mưa: Tiến hành tưới 3 lần/năm. Lượng nước tưới như sau: lần 1: 550 - 600 l/gốc; lần 2: 520 -550 l/gốc; lần 3: 520 -550 l/gốc.

+ Tưới dí: Lượng nước tưới lần 1: 500 - 550 l/gốc; lần 2: 450 - 500 l/gốc; lần 3: 450 - 500 l/gốc.

- Biện pháp tỉa cành, tạo tán: Tiến hành tỉa cành làm 2 đợt/năm; lần 1 sau khi thu hoạch xong và lần 2 vào giữa mùa mưa.

2. Biện pháp thủ công:

- Cắt, thu gom và tiêu hủy cành bị nhiễm các loại sâu bệnh nặng.

- Với rệp sáp: tiến hành cắt và tiêu hủy những cành, chùm hoa, quả bị rệp gây hại nặng. Nhổ và đem tiêu hủy những cây cà phê bị rệp hại rễ nặng, thu dọn sạch rễ và xử lý bằng thuốc hóa học, vôi bột.

- Mọt đục quả: sau khi thu hoạch cần thu gom quả rụng đem tiêu hủy.

- Bệnh gỉ sắt: thu gom và vùi lấp lá bệnh rụng xuống đất trước khi tưới nước.

- Bệnh thối nứt thân: nếu cây bị khô ngọn cần cưa ngang và đốt bỏ phần bệnh, quét thuốc lên trên mặt thân bị cưa, chăm sóc nuôi chồi mới.

Thường xuyên kiểm tra vườn cà phê, đặc biệt vào giai đoạn mùa khô khi điều kiện khí hậu thuận lợi cho sự phát sinh và gây hại của rệp sáp. Khi mùa mưa bắt đầu cần chú ý theo dõi sự phát sinh và gây hại của bệnh gỉ sắt, thối nứt thân và nấm hồng. Dựa vào những thông tin điều tra thực địa để chọn lựa và áp dụng các biện pháp đúng, phòng chống dịch hại.

3. Biện pháp sử dụng giống:

Một số giống của Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên giới thiệu vào sản xuất như: TR4, TR5, TR6, TR7, TR8, TR9, TR11, TR12 kháng bệnh gỉ sắt cao và tiềm năng năng suất cao. Sử dụng những giống này ghép cải tạo thay thế các vườn cà phê già cỗi và bị nhiễm bệnh gỉ sắt nặng.

4. Biện pháp sinh học:

- Bảo vệ, duy trì và phát triển quần thể thiên địch tự nhiên có sẵn trên vườn cà phê như: bọ rùa đỏ (Rodolia sp.); bọ mắt vàng (Chrysopa sp.); bọ rùa nhỏ (Scymnus sp.). Áp dụng các biện pháp canh tác hợp lý cho cây cà phê sinh trưởng phát triển, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh của cây, tạo điều kiện thuận lợi cho thiên địch đến cư trú, dùng thuốc đặc hiệu hoặc có phổ tác động hẹp, chỉ phun vào nơi có mật độ sâu và mức độ bệnh cao hơn ngưỡng gây hại kinh tế.

- Sử dụng chế phẩm nấm Metarhizium phòng trừ rệp sáp hại gốc, rễ với liều lượng 150 g/gốc. Đặc biệt chú ý cây cà phê ở thời kỳ kiến thiết cơ bản bị rệp sáp gốc rễ hại nặng hơn thời kỳ kinh doanh.

5. Biện pháp hóa học:

- Phòng trừ sâu hại cà phê:

+ Nhóm rệp sáp hại cà phê: sử dụng Supracide 40EC (0,2%), Dragon 585EC (0,15%) + Butyl (0,15%), Mapy 48EC (0,3%), Suprathion 40EC (0,2%), Sherpa 25EC (0,3%), Sutin 5EC (0,2%), Dibaroten 5SL (0,2%).

Kết hợp Supracide 40EC (12 - 16 ml/bình 10 lít) với dầu khoáng (50 - 60 ml/bình 10 lít) cho hiệu quả phòng trừ cao và kéo dài.

Phun thuốc vào giai đoạn mùa khô (tháng 2 - 4) khi rệp phát sinh với mật độ cao, đạt cấp 2 (10 - 20 rệp/chùm hoa, quả). Hoặc dùng vòi nước áp suất cao (3 atm) phun trực tiếp vào ổ rệp (3 - 5 phút/cây) trước khi phun thuốc trừ sâu. Phun thuốc 1 lần sau khi thu hoạch (tháng 12 - 1) nếu rệp xuất hiện với mật độ 3 - 5 rệp/chùm hoa.

+ Sâu hồng: Sử dụng Suprathion 40EC (0,2%), Supracide 40EC (0,2%), Bitox 40EC (0,3%) hoặc Bi58 40EC (0,3%) tẩm bông nhét vào lỗ đục.

+ Mọt đục quả: Khi mật độ mọt lên cao có thể sử dụng Supracide 40EC (0,2%), Basudin 40EC (0,3%) phun khi cà phê bắt đầu có quả non bằng hạt đậu, phun kép từ 2 - 3 lần, mỗi lần cách nhau 20 - 30 ngày. Sau đó, phun 1 lần lúc quả xanh già.

- Phòng trừ bệnh hại:

+ Bệnh gỉ sắt: Dùng Anvil 5SC (0,2%), Bumper 250EC (0,2%), Tilt Super 250EC (0,1%), Sumi-Eight 12.5WP (0,1%), phun sớm đều mặt dưới tán lá khi bệnh chớm xuất hiện, phun 2 - 3 lần cách nhau 1 tháng.

+ Bệnh nấm hồng: Phun một số lọai thuốc như Validacin 3L (2%), Vali 3DD (2%), Anvil 5SC (0,2%), phun 2 – 3 lần cách nhau 15 ngày, nên phun lúc chưa xuất hiện nấm màu hồng.

+ Bệnh thối nứt thân: Cần phát hiện bệnh sớm khi thân cây vừa bị nứt hoặc có vết thối đen nhỏ. Dùng dao cạo sạch phần vỏ thân bị bệnh, sau đó quét Viben C 50 BTN (0.3%), Bendazol 50WP (0,3%), Champion 77WP (0,3%), Manzate 80WP (0,3%).

6. Thu hoạch

- Thời vụ thu hoạch của cà phê tùy thuộc vào từng vùng và điều kiện khí hậu hàng năm. Cà phê vối ở Đăk Lăk thường thu hoạch vào thời gian từ tháng 11 - 12.

- Không được hái cà phê xanh, non. Chỉ thu hoạch khi quả có đủ độ chín.

- Thu hoạch khi quả tươi có màu đỏ chín tự nhiên không nhỏ hơn 2/3 diện tích quả, tỷ lệ quả chín trên 90%.

- Cà phê hái không được lẫn tạp các loại như đất, đá, sỏi (tận thu quả rụng xuống đất).

A.N. - Khuyến Nông VN, 21/02/2011

www.vietlinh.vn