Kinh nghiệm trồng đậu tương đạt năng suất cao

Ở tỉnh Yên Bái, cây đậu tương được trồng chủ yếu trên chân ruộng một vụ không chủ động nước và đất đồi thấp, tập trung ở các huyện Lục Yên, Trấn Yên, Văn Yên các huyện vùng cao, góp phần tăng thu nhập.

Các giống có năng suất, chất lượng cao được trồng như: DT84, DT 96, DT 99… Để trồng và thâm canh đậu tương đạt hiệu quả, nông dân cần quan tâm đến một số biện pháp kỹ thuật.

1. Chọn giống: Chọn các giống đậu tương năng suất cao như: DT84, DT 96, DT99…

+ Lượng giống: 2kg/sào (360m2).

+ Chuẩn bị giống: Hạt giống đảm bảo tỷ lệ nảy mầm trên 85%, độ thuần trên 98%.

2. Thời vụ gieo hạt: Vụ hè thu gieo từ  25/5 - 30/7 (dương lịch); thu hoạch vào tháng 9 -10.

3. Làm đất và lên luống: Yêu cầu đất phải nhỏ, tơi xốp, sạch cỏ dại, giữ ẩm và thoát nước tốt.

+ Đất trũng: Cày bừa, tạo luống rộng 1,2m - 1,5m, cao 20cm, rãnh rộng 30cm. Rạch hàng theo 3 hàng dọc hoặc hàng ngang luống, rạch sâu 5 - 7cm, hàng cách hàng 35 - 40cm, hàng ngoài cách mép luống 10 - 15cm,

cây cách cây 10 - 12cm (mỗi hốc gieo 2 hạt). Đảm bảo mật độ 45 - 50 cây/m2.

+ Đất soi bãi thoát nước: Cày bừa tạo luống rộng 2 - 3m, rãnh rộng 30cm hoặc rạch hàng trồng thành băng (mỗi băng rộng 5 - 6m khơi một rãnh thoát nước). Rạch sâu 5 - 7cm, hàng cách hàng 35 - 40cm, cây cách cây 10 - 12cm (mỗi hốc gieo 2 hạt). Đảm bảo mật độ 45 - 50 cây/m2.

+ Đất đồi dốc: Chọn đồi có độ dốc dưới 15 độ, làm sạch cỏ, cày nhỏ đất, sau đó cuốc hốc hoặc rạch hàng sâu 5 - 7cm, hàng cách hàng 35 - 40cm, cây cách cây 10 - 12cm (mỗi hốc gieo 2 hạt). Đảm bảo mật độ 45 - 50 cây/m2.

4. Bón phân: Lượng phân bón cho 1 sào như sau:

- Phân chuồng: 200 - 250kg; lân Supe: 12 - 15kg.

- Kali: 4 - 5kg; đạm urê: 3 - 4kg. Nếu trường hợp đất chua, có thể bón bổ sung thêm vôi bột với lượng 12 - 15kg.

* Cách bón:

- Bón lót toàn bộ phân chuồng + Supe lân + 2 - 2,5kg Kali + 1,5 - 2kg đạm urê rải theo rạch, sau đó lấp nhẹ đất, phủ kín phân (vôi bột bón vãi khi cày bừa làm đất).

- Lượng đạm và kali còn lại bón thúc làm 2 lần:

+ Lần 1: Khi cây có 2 - 3 lá thật.

+ Lần 2: Khi cây có 5 - 6 lá thật.

5. Gieo hạt:

- Trước khi gieo nên phơi lại hạt giống dưới nắng nhẹ 3 - 4 giờ. Gieo lúc có mưa nhỏ, đất ẩm, nếu đất khô nên tưới vào rạch để hạt dễ nảy mầm. Gieo hạt cách xa phân bón lót 2 - 3cm, nếu để hạt tiếp xúc với phân, mầm sẽ bị chết. Khi gieo xong cần lấp một lớp đất dày 1 đến 2cm phủ kín hạt.

6. Chăm sóc:

- Sau trồng 3 - 5 ngày, tiến hành kiểm tra trồng dặm những chỗ mất khoảng.

+ Vun xới lần 1: Khi cây có 2 - 3 lá kép, tiến hành tỉa định cây đảm bảo mật độ 45 - 50 cây/m2. Dùng cuốc xới xáo tạo điều kiện cho đất tơi xốp, bộ rễ phát triển thuận lợi, vi khuẩn nốt sần sớm cộng sinh, làm sạch cỏ dại.

Bón thúc lần 1: Bón 1kg đạm/sào + 1 - 1,5kg kali/ sào, bón cách gốc 5 - 7cm, sau đó vun gốc và lấp kín phân (Chú ý: không để phân dính bám trên lá làm cháy lá và chết cây).

+ Vun xới lần 2: Tiến hành trước khi đậu tương ra hoa sau lần 1 khoảng 12 - 15 ngày, xới sâu 5 - 7cm, sạch cỏ dại.

Bón thúc lần 2: Từ 1 - 1,5kg kali/sào + 1kg đạm/sào, bón cách gốc 10 - 12cm kết hợp vun cao, chống đổ cho cây.

+ Tưới tiêu nước: Đậu tương là cây trồng cạn nhưng kém chịu hạn. Nhu cầu nước của cây lớn nhất vào thời kỳ ra hoa, làm quả. Ngoài việc tưới nước cho đậu tương, trong vụ hè, lượng mưa nhiều, cần chú ý thoát nước kịp thời, nếu ngập úng lâu cây vàng héo, hoa quả rụng nhiều, dẫn đến năng suất thấp.

7. Phòng trừ sâu bệnh:

- Sâu hại: Đậu tương thường bị dòi đục thân, lá, sâu khoang, sâu xanh, rệp, sâu đục quả…

Phòng trừ: Sâu xanh, sâu đục quả bằng Bestox 5EC, Ofatox 400EC nồng độ 0,2%. Trừ bọ xít bằng Padan 95SP, Dipterex 0,1 - 0,15%. Thời gian phun khi cây có 2 lá đơn và 4 - 5 lá thật. Phun vào lúc chiều mát.

- Bệnh hại: Bệnh gỉ sắt, sương mai, thối rễ, cháy lá, đốm nâu vi khuẩn…

Phòng trừ: Dùng giống chống bệnh, bón phân cân đối, luân canh cây trồng. Dùng thuốc hóa học trừ bệnh gỉ sắt, đốm nâu phun Zinep 0,5% hoặc Boocdo 1%.

8. Thu hoạch, bảo quản, để giống.

- Chọn cây làm giống: Cần chọn cây có hoa, lông, quả cùng màu.

- Kỹ thuật phơi ủ cây: Sau khi thu hoạch về, rải cây trên sân phơi tái một nắng, đêm ủ đống không quá 1 mét, sau đó đem phơi đập lấy hạt đợt 1, phơi khô trên nong, nia để giống cho vụ sau (nếu vụ đang trồng là giống nguyên chủng, cấp 1 hoặc cấp 2). Số quả còn lại ủ đống tiếp 2 ngày, sau đó đem phơi rồi đập thu toàn bộ hạt.

- Phơi hạt và bảo quản giống:

+ Không phơi hạt giống trên sân gạch, sân xi măng. Không phơi quá nắng, hạt cắn giòn không dính răng, phơi khô để nguội mới đưa vào bao tải hoặc chum vại lót lá chuối khô dưới đáy và trên miệng để bảo quản.

+ Giống đậu tương có thể dùng trực tiếp từ vụ trước sang vụ sau, tạo điều kiện giảm giá giống, tăng tỷ lệ nảy mầm.

Nguyễn Thị Hằng - Trung tâm Khuyến nông Yên Bái, Báo Yên Bái, 17/5/2013

4 giống đậu tương mới

Hội đồng Khoa học Bộ NN-PTNT đã công nhận 4 giống đậu tương mới, trong đó có 2 giống đậu tương ăn hạt: DT2001 – chính thức, DT2008 – sản xuất thử và 2 giống đậu tương rau (đậu nành lông): DT02 – chính thức, DT08 – sản xuất thử do Viện Di truyền Nông nghiệp chọn tạo.

1. Giống đậu tương DT2001

Là giống lai giữa DT84 (mẹ) x DT83 (bố), hoa tím, lá hình tim nhọn, màu xanh đậm, lông nâu nhạt. Cây sinh trưởng khỏe, thời gian sinh trưởng phía Bắc 90 – 97 ngày, phía Nam 80 – 85 ngày. Cây phân cành vừa phải, phù hợp trồng thuần, quả chín màu vàng rơm, số quả chắc trên cây 35 – 280 quả. Năng suất thực tế 20 - 39 tạ/ha (cao hơn DT84 từ 10 – 15%). Chống đổ khá, chống các bệnh gỉ sắt, sương mai, đốm nâu vi khuẩn, lở cổ rễ khá. Chịu nhiệt tốt, chịu lạnh khá. Tỷ lệ protein cao: 43,1%, dầu béo trung bình: 18,4% và đường bột 26,9%.

Giống thâm canh, thích ứng rộng, trồng được 3 vụ/năm, được phép sản xuất trên địa bàn cả nước. Tại các tỉnh phía Bắc có thể bố trí trong các cơ cấu cây trồng:

Lúa lai xuân + đậu tương hè thu DT2001 + ngô đông.

Lúa xuân + lúa mùa trung + đậu tương đông DT2001.

Ngô xuân (lạc xuân, rau, hoa xuân) + đậu tương hè thu DT2001 + ngô đông.

Đất bỏ hoá 1 vụ ở miền núi, trung du: DT2001 xuân (từ 1 - 15/3) + lúa mùa; hoặc: Ngô xuân hè + DT2001 hè thu.

+ Các tỉnh phía Nam: DT2001 có TGST 80 – 85 ngày có thể áp dụng chung lịch thời vụ như các giống đậu tương khác.

2. Giống đậu tương chịu hạn DT2008

Là giống lai giữa DT2001 x HC100 (gốc Mehico) kết hợp đột biến và chọn lọc theo tiêu chuẩn thích ứng và chống chịu. Có hoa tím, lông nâu, vỏ quả vàng, hạt vàng to (khối lượng 1.000 hạt: 200 – 260 g), rốn hạt màu đen, chất lượng tốt: protein: 40%. Thuộc dạng hình cao cây, phân cành khỏe, số quả chắc trên cây từ 35 – 200 quả, tỷ lệ hạt/quả từ 2,0 – 2,2, năng suất 20 – 40 tạ/ha, có khả năng chống chịu tổng hợp với nhiều yếu tố bất lợi của sản xuất: hạn, úng, nhiệt độ, các loại bệnh, đất nghèo dinh dưỡng, cho năng suất cao 1,5 – 2 lần so với các giống cũ như DT84 trong các điều kiện sản xuất khó khăn của vụ xuân, vụ đông, các vùng khô hạn, lạnh. - DT2008 có thể sử dụng trong các cơ cấu cây trồng ở phía Bắc:

Lúa xuân + lúa mùa trung + đậu tương đông DT2008 (gieo trước 25/9 DL).

Ruộng cao hạn: Đậu tương xuân DT2008 (gieo 25/1 – 10/2) + lúa mùa + ngô đông.

Tại các tỉnh phía Nam: DT2008 có TGST 95 ngày có thể áp dụng chung lịch thời vụ như các giống đậu tương khác tại các thời vụ: hè thu (vụ II – gieo tháng 7 – 8, thu tháng 10 – 11 vào đầu mùa khô), vụ đông xuân trong mùa khô (gieo các tháng 9 – 2, thu tháng 1 – 5).

3. Giống đậu tương rau chịu nhiệt DT02

Là giống nhập nội kết hợp chọn thuần, khác với các giống đậu tương rau nhập nội khác, giống có khả năng chịu nhiệt, chống chịu khá với sâu bệnh, thích ứng rộng, có thể trồng được 3 vụ/năm (xuân, hè, đông) trên nhiều vùng sinh thái. DT02 có lông trắng, kích thước quả 2 hạt lớn, hạt to, hàm lượng dinh dưỡng cao (tỷ lệ protein hạt non: 11,5%, hạt khô: 38,1%), tỷ lệ quả 2 + 3 hạt lớn ( > 85%), số quả tiêu chuẩn/500 g < 175 đáp ứng tiêu chuẩn đậu tương rau thương phẩm của thị trường thế giới, năng suất quả xanh thương phẩm cao (8 – 10 tấn/ha), năng suất hạt khô ổn định trong cả 3 vụ 18 – 22 tạ/ha. Thời gian thu quả non 80 – 85 ngày và thời gian chín hạt khô 95 ngày.

- Hướng sử dụng: Các sản phẩm từ giống DT02 như quả non, hạt non, hạt khô phục vụ thị trường nội địa và thị trường nước ngoài dễ tính như Trung Quốc. Hạt già sử dụng hầm nấu, bánh kẹo, sữa đậu nành cao cấp. DT02 có thể bố trí vào các cơ cấu cây trồng thâm canh, tăng vụ như:

Trên đất lúa 3 vụ: Lúa lai xuân + đậu tương rau DT02 + ngô lai.

Trên đất lúa 3 vụ: Lúa xuân + lúa mùa trung + đậu tương rau đông DT02.

Trên đất màu 3 vụ: Ngô xuân (lạc xuân, rau, hoa xuân) + đậu tương rau hè thu DT02 + ngô đông (rau, hoa đông).

Trên đất bỏ hoá 1 vụ ở miền núi, trung du: DT02 xuân (từ 1 - 15/3) + lúa mùa; hoặc: Ngô xuân hè + DT02 hè thu.

Tại các tỉnh phía Nam, DT02 có thể tham gia vào các cơ cấu cây trồng tương tự như các giống đậu tương khác.

4. Giống đậu tương rau chịu nhiệt chất lượng cao DT08

Là giống lai giữa DT02 x KaoShung 75 có nhiều đặc tính ưu việt như chịu nhiệt, dạng cây và lá gọn, góc phân cành nhỏ, khả năng chống đổ được cải thiện, chống chịu sâu bệnh khá, thích ứng rộng, có thể trồng được 3 vụ/năm (xuân, hè, đông) ở mật độ dày. DT08 có lông trắng, kích thước quả 2 hạt lớn, hạt to, hạt non màu xanh đậm, hạt già màu xanh, tỷ lệ quả 2 + 3 hạt lớn ( > 75%), số quả tiêu chuẩn/500 g < 175 đáp ứng tiêu chuẩn đậu tương rau thương phẩm của thị trường thế giới, thời gian thu hạt non 75 – 80 ngày và thời gian thu hạt khô 90 ngày, năng suất quả xanh thương phẩm cao (8 – 12 tấn/ha), năng suất hạt khô khá (20,0 – 22,0 tạ/ha). Nhược điểm của giống: Chống chịu bệnh đốm nâu ở mức trung bình.

Tại các tỉnh phía Bắc: DT08 có thời gian sinh trưởng ngắn 80 – 90 ngày đạt năng suất cao, có thể bố trí vào các cơ cấu cây trồng.

Trên đất lúa 3 vụ: Lúa lai xuân + đậu tương rau DT08 + ngô lai.

Trên đất lúa 3 vụ: Lúa xuân + lúa mùa trung + đậu tương rau đông DT08.

Trên đất màu 3 vụ: Ngô xuân (lạc xuân, rau, hoa xuân) + đậu tương rau hè thu DT08 + ngô đông (rau, hoa đông).

Trên đất bỏ hoá 1 vụ ở miền núi, trung du: DT08 xuân (từ 1 - 15/3) + lúa mùa; hoặc: Ngô xuân hè + DT08 hè thu.

Tại các tỉnh phía Nam: Thời vụ, bố trí cơ cấu cây trồng tương tự như các giống đậu tương khác.

KIM CHÂU - Nông Nghiệp VN, 16/02/2011

www.vietlinh.vn

Kinh nghiệm làm giống đậu tương hè rút ngắn thời vụ

Thời vụ trồng đậu tương hè giữa hai vụ lúa thường rất ngắn. Nếu trồng đậu tương hè trên chân ruộng thu hoạch lúa muộn, bà con cần làm mạ đậu tương. Làm mạ đậu tương hè cho phép rải vụ, rút ngắn thời vụ được 5-7 ngày. Nông dân Hiệp Hoà có cách làm mạ đậu tương hè rất hay, xin mách bà con:

Lượng giống đậu tương cần 1,5 - 2kg/sào. Thường sử dụng các giống ngắn ngày như DT 99 hoặc DT 12. Giống đậu tương DT 99 và DT 12 trồng được cả ba vụ, xuân -hè và thu đông có đặc điểm thân mập, chống đổ tốt, chiều cao cây 50-55cm. Thân cây non màu xanh trắng, hoa màu trắng. Thời gian sinh trưởng vụ hè từ 72-75 ngày. Năng suất trung bình 16 - 18 tạ/ha.

Làm mạ đậu tương: Cần 5-6m2 đất mạ cho 1 sào. Dùng cát 70% + đất màu 30%, tạo độ xốp, trộn thành lớp đất dày 10 cm trên nền đất cứng. Sử dụng 1,5-2kg giống làm mạ cho 1 sào. Trải đất + cát dày 8cm, dùng ô doa tưới đẫm nước. Gieo hạt đậu cách nhau 1-1,5cm rồi dùng đất cát phủ dày 1-1,5cm. Dùng bình bơm bông sen phun ẩm nhẹ, không để đọng nước trên bề mặt. Nếu gặp mưa cần dùng nilon che đậy kín. Sau khi hạt nảy mầm 3 ngày tưới nhẹ mỗi ngày một lần bảo đảm độ ẩm 70-75%. Tiến hành nhổ khi cây 6-10 ngày tuổi, có 1-2 lá thật (bứng đất rũ nhẹ). Chú ý cấy đậu tương vào buổi chiều để cây đỡ chột, cấy 2-3 cây/hốc theo khoảng cách như đã định. Đất ướt dùng thêm một nắm đất khô bỏ vào gốc ấn cho chặt gốc, đất khô lấp đất nhỏ xung quanh rồi dùng ô doa tưới đẫm, chăm sóc bình thường.

Lưu ý: Trước khi nhổ cấy 1-2 ngày, bà con cần phun phòng dòi đục thân và bệnh lở cổ rễ hại cây con bằng thuốc Padan 95SP hoặc Regent 800WG + Anvil 5-10EC hoặc Validamycin 3-5SL. Cần chăm sóc đậu tương cấy bằng cây con khẩn trương, tưới 3-4kg đạm urê +10-15kg supe lân +2kg kali clorua làm 3-4 lần, mỗi lần cách nhau 5-7 ngày sau khi cây đậu đã bén rễ hồi xanh, hoà loãng phân khoáng với nước sạch để tưới. Sau khi tưới phân khoáng cần dùng ô doa tưới lại nước sạch lên tán lá để rửa phân cho khỏi cháy lá non.

Bắc Giang, 11/6/2008

www.vietlinh.vn

Phòng trị sâu bệnh hại đậu tương đông

Từ nhiều năm nay, tại các huyện ngoại thành Hà Nội, cây đậu tương luôn được chọn là cây chủ lực trong vụ đông.

Để giúp bà con có thêm kinh nghiệm trong việc phòng chống sâu bệnh hại đậu tương, chúng tôi xin giới thiệu phương pháp sau:

1. Đối với sâu hại

Đối với nhóm dòi đục thân, sâu đục quả, sâu ăn tạp..., cách phòng trừ với các đối tượng này là dùng Basudin 10H hay Regent 3G rải trong lúc gieo hạt (20kg/ha). Nếu thấy xuất hiện nhiều thì dùng các loại thuốc trừ sâu như Regent 800WG, Fastac 5EC, Ofatox 400EC, Basudin 40EC... pha nồng độ 0,15% để phun trừ.

Đối với sâu đục quả: Áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp như luân canh, trồng trái vụ, cày bừa, ngâm nước sau khi thu hoạch để diệt hết nhộng tránh lây nhiễm cho vụ sau. Trước khi cây trổ hoa nên phun ngừa bằng các loại thuốc trừ sâu để diệt bướm trứng và sâu non.

2. Các bệnh hại chủ yếu

Bệnh hại đậu tương có nhiều, như bệnh gỉ sắt, sương mai, thán thư, lở cổ rễ, virus, đốm nâu, thối hạt, chết héo... nhưng giai đoạn này bà con cần đặc biệt chú ý một số loại bệnh sau đây:

- Bệnh gỉ sắt:

Do nấm Uromyces appendisculatus gây ra, thường gây hại nặng trên lá, thân và quả trong điều kiện ẩm độ cao (trên 90%), trời nhiều sương mù, thiếu ánh sáng. Bệnh xuất hiện đầu tiên từ những lá già sát mặt đất rồi lan dần lên các lá phía trên làm cho mặt lá có đốm vàng nhạt và bào tử màu xám ở dưới mặt lá. Nếu bị nặng cây quang hợp kém, năng suất giảm sút nghiêm trọng, thậm chí thất thu, hạt lép, chất lượng kém.

- Bệnh sương mai:

Là bệnh hại phổ biến ở nhiều vùng trồng đỗ tương tập trung. Bệnh hại chủ yếu trên lá làm cho vàng, khô và rụng dẫn đến cây sinh trưởng, phát triển kém làm giảm năng suất, chất lượng hạt.

- Bệnh thán thư:

Do nấm Colletotrichum lindemuthianum gây ra và gây hại trong tất cả các giai đoạn sinh trưởng của cây từ khi nẩy mầm cho đến khi hình thành quả. Trên các lá, cuống lá, thân, quả và ngay cả trên hạt cũng xuất hiện nhiều chấm nâu đen hoặc vàng nâu hơi lõm xuống. Bệnh thường phát sinh, phát triển trong điều kiện ẩm độ bão hoà (95-100%), nhiệt độ 16-120 độ C. Nếu ẩm độ dưới 80%, nhiệt độ trên 27 độ C hoặc dưới 13 độ C thì bệnh sẽ ngừng phát triển. Bệnh có thể tồn tại chủ yếu ở hạt giống, trên tàn dư cây bệnh, trong đất từ 1-2 năm.

Biện pháp phòng trừ:

Cần chú ý các biện pháp phòng trừ tổng hợp mới có hiệu quả như trồng bằng các giống kháng bệnh, trồng luân canh với các loại cây trồng khác họ, thu dọn hết tàn dư cây bệnh sau thu hoạch; bón phân cân đối, kịp thời, làm sạch cỏ dại, xới xáo, phá váng, khơi thông mương rãnh tránh úng ngập sau mưa, sau khi tưới để làm giảm độ ẩm đất và xử lý hạt giống bằng các loại thuốc chống nấm trước khi gieo như Rovral, Thiram. Phun phòng bằng các loại thuốc trừ nấm nội hấp mạnh như Aliette 80WP, Ridomil 68 WP nồng độ 0,15-0,3%, Boóc đô 1%, các thuốc có gốc đồng. Thời điểm phun tốt nhất là vào thời kỳ cây có 4-5 lá kép đến trước khi ra hoa. Các loại thuốc có gốc đồng không nên phun khi đang làm nụ và ra hoa, ảnh hưởng đến năng suất.

Bá Trung - Kinh tế đô thị, 01/12/2009

www.vietlinh.vn

Kỹ thuật gieo trồng đậu tương đông trên đất ướt

- Giống trung ngày (gieo trước 30/9): Dùng các giống đậu tương 3 vụ (chuyển từ vụ hè giá giống rẻ, tỷ lệ nảy mầm cao): DT-84, DT-96, DT-90, DT-2001, DT55 (AK-06). Ngoài ra dùng các giống chuyển từ vụ xuân: AK05, VX92, VX93, Đ9804, DN42... Các giống này có thời gian sinh trưởng 84 – 95 ngày. Năng suất 60 – 85 kg/sào (16 – 24 tạ/ha).

- Giống ngắn ngày (gieo trước 5/10): DT-99, ĐT12, AK03 có TGST 70 – 75 ngày, năng suất 50 – 60 kg/sào (13 - 16 tạ/ha).

- Lượng giống gieo: 2,5 kg/sào (65 - 70 kg/ha), tỷ lệ nảy mầm phải đạt trên 85%. Trước khi gieo nên phơi 2 – 3 giờ ngoài nắng nhẹ kích thích hạt nảy mầm.