Trồng mai

Mai là loài cây dễ trồng và cũng không phải là loài cây khó ra hoa. Không những chỉ sau 2 –3 năm trồng, là cây đã cho hoa rộ, có cây chỉ sau năm đầu tiên đã cho hoa bói, mà còn có khả năng ra hoa trái vụ, cây lại cho hoa chùm, mỗi mắt lá có tới 5 – 6 bông hoa, nên hoa thường rất dầy đặc. Các cây hoa mai của bạn trồng đã lâu, gốc đã to mà chưa cho hoa hay cho hoa rất ít, thì đó có thể là vấn đề thuộc về giống.

Gặp trường hợp này, nhiều người đã phá bỏ chúng đi để trồng cây mai mới. Nhưng để tranh thủ thời gian và độ lớn của cây, khỏi lãng phí công sức, bạn có thể cắt bỏ hết các cành cũ đi, chờ cho lớp cành mới mọc ra, tỉa bỏ và sắp xếp các chồi non để cây sẽ cho tán cây vừa ý mình sau này, chờ chúng có tuổi 7 – 8 tháng, thì lấy hom hay mắt của cây giống mà bạn định thay thế để ghép vào. Thời vụ tốt nhất là mùa khô, cách ghép có thể là ghép áp, ghép nêm hay ghép bo. Bạn cũng có thể ghép vào mùa mưa được, nhưng phải bảo vệ kỹ, để nước không ngấm vào làm thối vết thương. Cách ghép chắc sống nhất là lấy ngọn của cành giống ghép vào ngọn của cành cây gốc ghép, gọi là "ghép cắm đọt" hay lấy mắt của cây giống đã bắt đầu nẩy chồi để ghép mắt gọi là "ghép mắt kim". Làm thành công, ngay sau khi các hom ghép, mắt ghép thành cành, vào vụ hoa, cây mai đã cho hoa ngay được.

Thường thì trồng mai trong chậu, khi cây còn nhỏ, cứ 2 năm nên thay chậu to hơn một lần, khi cây to hơn thì 3 năm, tới khi cây thành cây cổ thụ mới thôi. Kết hợp với thay chậu là thay đất. Khi thay chậu, bạn nên uốn nắn bộ rễ, cắt bỏ các rễ chết, rễ nhỏ, sắp xếp lại tạo cho cây có bộ rễ mới, cây càng có giá trị thẩm mỹ hơn. Đất thay cho cây phải là loại đất tốt, không ô nhiễm, không nhiễm mặn, nhiễm phèn. Cây mai rất chịu phân hữu cơ, nên đất cần trộn với khoảng 1/4 - 1/3 là phân chuồng hoai mục. Nên tránh thay chậu vào mùa khô. Trong mùa khô phải dùng nước sạch để tưới vào các buổi sáng, tối, tưới vừa đủ, không để nước chảy ra nhiều, sẽ làm trôi mất chất có chứa trong đất.

Người ta thường bón thúc cho cây mai hằng năm theo hai mùa. Đầu mùa mưa, để giúp cây sinh trưởng tốt, phát triển cành lá, vào đầu mùa khô, để giúp cây có sức ra hoa. Lượng phân bón ít, song cần có chất lượng, có thể dùng phân hỗn hợp NPK, phân vi sinh hay bánh dầu xay nhỏ lên mặt chậu, kết hợp xới nhẹ đất cho thoáng và khi tan, phân xuống sâu, giúp cây hấp thụ nhanh. Ngoài hai lần chính, có người còn dùng nước phân hay khô dầu ngâm ải pha loãng tưới suốt mùa khô, 15 – 20 ngày một lần tới trước khi hái lá mới nghỉ.

Cây mai tuy ít sâu bệnh, nhưng có một con sâu đáng sợ, đó là con sâu đục thân, cần quan sát theo dõi cây thường xuyên, khi phát hiện thấy phân sâu như mùn cưa xuất hiện trên thân, cành, phải tìm ngay lỗ đục của nó, dùng ống kim tiêm bơm thuốc vào rồi vít lỗ, sâu sẽ chết. Để tới khi lá cây héo thì quá muộn, đồng thời quan sát để tỉa bỏ chồi tược, tránh làm cây bị hỏng tán phá thế. Muốn hoa ra trúng Tết, ngay từ mồng 10 tháng chạp đã phải quan sát nụ hoa và thời tiết. Nếu tiên đoán nửa cuối tháng chạp trời rét, thì hái lá sớm, còn thời tiết ấm, thì hái lá muộn đi, không nhất thiết cứ phải đúng ngày rằm tháng chạp, thời gian sớm muộn cũng chỉ là 1 – 2 ngày. Làm sao cho tới đúng ngày 23 tháng chạp, đa số các nụ hoa đã bung vỏ lụa là vừa. Nếu tới 25 – 26 tháng chạp vỏ lụa của nụ chưa bung, thì phải pha loãng phân NPK mà tưới thúc. Trái lại lúc này đã thấy có nụ chưa nở, thì phải hạn chế tưới nước, để đất khô mà hãm lại.

NNVN, 5/5/2004

Chăm sóc cây mai sau Tết

Tuy mai dễ trồng, dễ tính nhưng sau Tết không chăm sóc, cây sẽ cằn cỗi và càng không thể cho hoa trong năm tới.

Cần biết rằng, mùa xuân là mùa cây mai phát triển tốt nhất so với các thời điểm khác trong năm, việc bứng mai, di dời vì thế cũng dễ dàng. Cây mai tuy ưa nắng, nhưng không có nghĩa là có khả năng chịu hạn cao. Trong mùa nắng phải tưới nước thường xuyên để giữ đủ ẩm cho mai. Với mai trồng đại trà ngoài vườn, mỗi ngày hoặc cách ngày cần tưới nước một lần. Tưới thẳng vào gốc và xịt nước với tia nhỏ lên khắp tán lá sẽ giúp mai mát và phát triển tốt hơn. Nên tưới vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát, tránh tưới vào giữa trưa nắng. Chú ý rằng, khi vào mùa mưa, mai trồng trong vườn thường không cần tưới, tuy vậy nếu trường hợp nhiều ngày nắng gắt kéo dài thì phải tưới nước để giữ ẩm cho đất. Mai kiểng trồng trong chậu thường bị khô nước vì đất chứa trong chậu quá ít nên không giữ ẩm được lâu, do đó phải tưới nước mỗi ngày. Nếu mùa khô phải tưới 2 lần/ngày. Cần chú ý đến độ rút nước từng chậu, nếu thấy có tình trạng úng nước phải dùng que nhỏ thông ngay, nếu để lâu cây mai sẽ bị chết vì bộ rễ bị hư.

Bón phân cho cây mai sau Tết

Theo TS. Nguyễn Xuân Trường (Công ty phân bón Bình Điền), bón phân cho mai khá đơn giản nhưng là khâu rất quan trọng giúp mai sinh trưởng, phát triển tốt và cho bông nở đúng dịp mong muốn. Đối với mai mới trồng hoặc mai đã cho bông sau Tết cần phải bón phân ngay. Thời kỳ này cần phải bón phân cho mai sinh trưởng tốt về cành lá. Lúc này yêu cầu đạm và lân nhiều, kali ít hơn. Loại phân thích hợp nhất cho mai sau Tết hay mới trồng đang đâm cành, ra lá là NPK 20-20-15 + TE Đầu Trâu. Lượng bón từ 30 - 50 g/chậu đường kính 50 - 60 cm cho mỗi lần bằng cách xới nhẹ đất trong chậu, rải phân theo mép chậu rồi lấp đất. Định kỳ 1 - 2 tháng bón 1 lần. Đối với mai trồng trong vườn, lượng bón 30 - 50 g/cây/lần. Bón quanh gốc theo đường chiếu của vanh tán bằng cách xới nhẹ đất rồi rải phân và lấp đất. Mỗi tháng bón 2 - 3 lần, quan sát thấy cây ra lá, cành lá tươi tốt là được. Nếu thấy lá quá đậm thì giảm số lượng cũng như số lần bón xuống. Phun phân bón lá Đầu Trâu 501 định kỳ 10 - 15 ngày/lần. Vào mùa mưa từ tháng 6 - 10 dương lịch, dùng phân NPK 13-13-1.300.000 + TE Đầu Trâu để bón, mỗi lần bón 30 - 50 g/chậu, mỗi tháng bón 1 - 2 lần. Bón các loại phân trên đã cung cấp đầy đủ các chất đa lượng và vi lượng cho mai. Tuy nhiên khi thay đất hoặc sau 3 - 4 tháng kể từ khi thay đất có thể bón thêm phân chuồng: phân bò, heo, gà, vịt đã ủ kỹ kết hợp với tro trấu cũng rất tốt. Khi kết thúc mùa mưa: khoảng giữa tháng 11 dương lịch, tiến hành tỉa lại tán nếu chưa thật vừa ý rồi chỉ tưới nước dưỡng cây.

PHƯƠNG DUY - Khoa học phổ thông, 06/02/2009

Cho mai nở đúng Tết

Hoa mai tượng trưng cho sự may mắn, sung túc và thịnh vượng. Mai là loài hoa được rất nhiều người ưa chuộng và trang trí cho ngôi nhà của mình trong những ngày đón xuân, vui Tết. Để điều khiển cây mai ra hoa đúng vào dịp Tết Nguyên đán cần áp dụng một số biện pháp kỹ thuật sau.

1. Biện pháp tuốt lá

Cây mai và một số loại cây khác sẽ trổ hoa khi được tuốt bỏ hết lá già. Trong điều kiện tự nhiên, cây mai sẽ rụng lá vào cuối mùa đông, khi bắt đầu lập xuân. Sau khi lá rụng, các mầm hoa sẽ bung lớp vỏ trấu. Nụ xanh sẽ nở rộ sau 6 hoặc 7 ngày từ lúc bung vỏ trấu.

Để mai ra hoa đúng dịp Tết, biện pháp tuốt lá mai được sử dụng. Biện pháp tuốt lá cho cây mai ra hoa được thực hiện hằng năm trong khoảng thời gian giữa tháng 12 âm lịch.

Một vấn đề đặt ra là làm sao xác định được thời điểm tuốt lá để vỏ trấu bung ra đúng ngày 23 tháng 12 âm lịch.

Thứ nhất: Căn cứ vào hình dạng mầm hoa. Mầm hoa hay còn gọi là "nút", phát sinh từ nách lá vào khoảng tháng 5 - 6, kích thước lớn dần đến tháng 12 âm lịch. Mầm hoa đủ thời gian sinh trưởng sẽ có hình dạng như quả trứng, với 2 - 3 vỏ trấu bao bên ngoài thì tuốt lá cách Tết từ 13 - 14 ngày.

Mầm hoa chưa phát triển đầy đủ có dạng hình thoi nhọn, với 3 - 4 vỏ trấu bao bên ngoài, tuốt lá trước ngày 15 tháng 12 âm lịch để mầm có thời gian phân hóa.

Thứ hai: Căn cứ vào diễn biến của thời tiết. Điều kiện nắng tốt, nhiệt độ không khí cao làm quá trình ra hoa diễn ra nhanh hơn. Ngược lại, điều kiện lạnh khiến quá trình này chậm lại.

Thứ ba: Căn cứ vào sự sinh trưởng và phát triển của cây. Cây sinh trưởng mạnh, nhiều cành lá xanh tốt thường có quá trình ra hoa chậm. Do đó, cần tiến hành tuốt lá sớm hơn. Mỗi giống mai có đặc điểm sinh trưởng khác nhau nên thời điểm tuốt lá cũng khác nhau: Mai cam, mai 100 cánh nở hoa sớm hơn mai giảo 2 - 3 ngày. Mai huỳnh tỷ nở sớm hơn mai giảo 2 - 3 ngày. Mai trắng nở trễ hơn mai giảo 1 - 2 ngày.

Vì vậy, đối với những cây mai ghép nhiều giống, khi tuốt lá phải chọn những giống trổ muộn tuốt lá trước, giống trổ sớm tuốt lá sau.

2. Xử lý cho mai ra hoa sớm

Thấy lá mai đã già, nhưng nụ mai còn hơi nhỏ, có thể sẽ nở trễ hơn Tết, nên tuốt lá sớm cỡ từ ngày 10 - 12 tháng Chạp, nghỉ tưới nước một ngày cho khô nhựa, rồi tưới thúc thêm phân NPK (10-55-10): pha 10 g cho 8 lít nước, khoảng 5 ngày tưới 1 lần, rồi tiếp tục tưới nước lại bình thường. Đến cỡ ngày 23 tháng Chạp thấy nụ hoa bung vỏ trấu là hoa sẽ nở đúng Tết, nên đổi qua tưới loại phân NPK (6-30-30) để giữ cho hoa to đẹp và lâu tàn.

Trong trường hợp tuốt lá trễ, cây ra hoa không đúng dịp Tết, có thể áp dụng một số biện pháp sau đây để thúc hoa trổ sớm: Phun ướt những mầm hoa lúc trời nắng cho những cây mai không chịu bung vỏ trấu. Tưới nước ấm vào gốc khi trời quá lạnh. Đặt nước đá lên mặt đất gần gốc. Tưới rửa nụ, búp hoa vào sáng sớm. Ngắt đọt non thúc ra hoa sớm. Dùng đèn cao áp thắp sáng vào lúc 7 - 8 giờ tối hằng đêm có thể thúc mai nở sớm 2 - 3 ngày. Sử dụng hóa chất, thời điểm sử dụng sau khi tuốt lá 2 - 3 ngày.

Một số chế phẩm thường dùng là Methyl Parathion, hay Monitor, Miracle-gro, Yogen, HVP, Aron, Decamon… liều lượng 10 - 20 ml/bình 8 lít nước, phun 1 lần là hoa mai, sẽ nở ngay.

3. Xử lý cho mai ra hoa muộn

Thấy lá mai vàng úa sắp rơi rụng, nụ mai đã khá to, có thể hoa mai sẽ nở sớm hơn Tết. Trường hợp này nên tuốt lá trễ, đợi đến khoảng ngày 20 tháng Chạp hãy tuốt lá, cũng ngưng tưới nước một ngày, rồi tưới thêm phân NPK (5-0-2), hoặc phân lạnh như phân urê pha loãng, để hãm cho hoa mai nở trễ. Pha 1 muỗng cà phê phân urê cho 8 lít nước, 5 ngày tưới một lần, cũng có thể lấy vải đen bao trùm cây mai lại. Nếu thấy cây mai có lá non nhiều quá thì nên lấy kéo nhỏ cắt tỉa bỏ bớt.

Trường hợp chưa đến ngày 23 tháng Chạp, cây mai đã bung vỏ trấu, cần đặt cây nơi râm mát. Tưới đẫm nước, tránh làm úng rễ. Đào nhẹ quanh gốc làm đứt một số rễ cám (rễ nhỏ).

Kỹ sư Đoàn Hữu Nghị - Báo Cà Mau, 03/01/2011