Bọ hung hại mía và cách phòng trừ

Bọ hung hại mía (Allissonotum Inpressicola) và cách phòng trừ

Sâu non bọ hung đen hại mía

1. Đặc điểm hình thái:

Trứng hình bầu dục, mặt ngoài có vân ngang, trứng mới đẻ màu trắng nhạt, xám.

Sâu non mới nở màu trắng sữa, đầu ngực có màu nâu. Sâu ít chân, hình cong chữ C. Đốt cuối bụng của sâu non có nhiều gai và xếp không tạo hình nhất định. Đẫy sức từ 19 – 25 mm. Nhộng trần màu trắng nhạt, gần vũ hóa có màu nâu nhạt.

Khi mới vũ hóa có màu nâu nhạt - đen óng ánh, kích thước từ 15 – 20 mm, mép ngoài của đốt chày chân trước có nhiều răng cưa, đốt đùi của chân giữa và sau có 3 túm lông nhỏ.

2. Tập quán sinh sống và quy luật gây hại

Bọ hung trưởng thành ít lôi cuốn bởi ánh sáng đèn, bò nhiều, ít bay, đầu mùa mưa vũ hóa. Sau khi vũ hóa sống quanh gốc mía, ăn thêm 1 – 2 ngày thì đẻ trứng.

Sâu non mới nở tập trung trên lá cờ hoặc đỉnh lá, gặm những biểu mô mềm của lá. Cuối tuổi 1 sang tuổi 2 ăn những phần cứng hơn. Đặc biệt đến tuổi 3, chúng di chuyển xuống phía dưới tìm những phần của mía đục vào. Bọ trưởng thành gặm phá gốc thân mía khá mạnh, ban ngày thường nằm ngay trong các hốc lõm ở gốc thân mía.

Mía nhỏ, sâu đục vào đỉnh sinh trưởng, gây chết đọt. Khi mía có lóng, sâu đục vào khoảng giữa 2 lóng mía, chúng phá hại nặng ở thời kỳ đẻ nhánh làm mía non chết đọt, đổ gãy.

Mức độ phát sinh gây hại của bọ hung đen có liên quan đến một số yếu tố ngoại cảnh.

+ Thời tiết: những năm thời tiết tháng 3, tháng 4 ấm áp, có mưa sớm thì bọ trưởng thành xuất hiện sớm và có thể gây hại nặng.

+ Thời vụ: mía tơ vụ xuân thường ít bị hại hơn so với mía vụ thu.

+ Mía để lưu gốc: là nơi tích luỹ nhiều sâu hại mía nói chung và bọ hung hại mía nói riêng. Thời gian từ tháng 1 đến tháng 3 năm sau, sâu non tuổi 3 thường cư trú và gây hại nặng đối với những ruộng mía này.

+ Thiên địch: bọ hung trưởng thành có thể bị loại nấm Metarrinirum anisopliae ký sinh, hạn chế một phần sự phát sinh.

3. Biện pháp phòng trừ

- Trồng đúng thời vụ.

- Luân canh với cây trồng khác hoặc cho nước vào ngâm 2-3 ngày trước khi trồng.

- Trước khi trồng mía cần cày sâu, bừa kỹ, nhặt sạch cỏ dại và tàn dư cây mía; xử lý đất bằng một trong các loại thuốc: Vibasu 10H, Diazan 10H, Regent 0,3G… liều lượng 30 - 40 kg/ha, bón lót xuống luống, sau đó phủ đất lấp ngọn mía.

- Đối với những ruộng mía đang bị bọ hung gây hại:

+ Làm cỏ, vệ sinh đồng ruộng, thu dọn tàn dư cây mía (gốc, lá già) đem tiêu hủy.

+ Dùng một trong các loại thuốc nêu trên bón vào hai bên gốc mía, sau đó vun thành luống.

+ Những vùng trồng mía chủ động nước nên đưa nước vào ruộng ngâm khoảng 10 phút cho sâu trưởng thành ngoi lên và bắt giết. Những ruộng mía sau khi thu hoạch có thể ngâm nước 5-6 ngày để diệt sâu non.

+ Có thể sử dụng biện pháp thủ công tập trung bắt bọ hung non và trưởng thành đem tiêu hủy. Đây là biện pháp mang lại hiệu quả phòng trừ cao.

Nguyễn Quỳnh - Khuyến nông VN, 09/03/2011

www.vietlinh.vn

Các loại sâu bệnh thường gặp trên mía

Sâu hại

Có hai loại sâu thường gặp:

Sâu mình hồng: Sâu non có màu hồng, bướm trưởng thành trên đầu có hai sừng (còn gọi là sâu cú mèo), tấn công mía ở giai đoạn cây con, đục từ ngọn mía xuống và ở trong thân cây nằm sâu dưới mặt đất làm đọt mía héo, chết khô có màu trắng.

Sâu bốn vạch: Trên thân có những vạch kéo dài, bướm có 2 cánh trước to có màu vàng, gây hại lúc mía trưởng thành bằng cách chui vào bẹ lá, đục vào thân cây làm cho mía dễ đổ ngã, tạo điều kiện cho các bệnh tấn công, nhất là bệnh thối đỏ.

Bệnh hại

Bệnh than (hay còn gọi là bệnh roi ngựa): Từ ngọn cây mía đâm ra một roi cong xuống và được phủ ngoài bằng một lớp bào tử màu đen. Bệnh dễ phát tán rộng do bào tử dễ lây lan qua nhiều hình thức như theo gió, theo nước, ở trong đất,... khi bị tấn công làm cho cây mía không có khả năng tạo lóng. Nếu mía tơ bị bệnh sẽ cho năng suất không cao và nếu liên tục lưu gốc chúng sẽ phát triển thành bụi mía cây nhỏ, um tùm hay còn gọi là mía ma, mía đực. Bệnh này thường gặp ở giống mía VĐ 86-368.

Bệnh thối đỏ (bệnh rượu): Do nấm gây ra thông qua vết xây xát và lỗ nhỏ trên thân cây mía của sâu đục thân. Mía bị bệnh khi chẻ ra có màu đỏ, mùi hôi giống như rượu và mía bị chết dần sẽ làm giảm năng suất và chữ đường đáng kể. Bệnh phổ biến ở giống mía QĐ11.

Cách phòng trừ

Chọn các giống mía kháng sâu bệnh. Vệ sinh đồng ruộng để cắt đường lây lan.Rải Basudin hoặc Bam trước khi đặt hom.Bón ít phân đạm, tăng cường kali.

Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để xử lý kịp thời khi phát hiện sâu, bệnh.Cắt và tiêu hủy các cây bị bệnh. Đối với sâu mình hồng cần phải cắt sâu tận gốc mía để tránh trường hợp chúng phát tán nhanh hơn.

Hạn chế sử dụng thuốc hóa học trừ trường hợp khi sâu bệnh phát triển nhiều trên diện tích rộng mà không thể tiêu diệt bằng thủ công.

H.T (Theo Casuco) - Báo hậu Giang, 9/3/2009

www.vietlinh.vn

Phòng trừ bọ phấn trắng gây vàng lá mía

Từ đầu tháng 9/2010, trên các cánh đồng mía ở Phú Yên xuất hiện một loại sâu hại mới, chúng phát triển nhanh, gây vàng lá hàng loạt diện tích mía, tập trung nhiều nhất tại hai huyện Sơn Hòa, Sông Hinh. Đây là đối tượng sâu hại mới, nhiều người dân chưa từng gặp nên khó khăn trong công tác phòng trừ. Báo Phú Yên đã trao đổi với ông Đặng Văn Mạnh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên, về vấn đề này.

* Xin ông cho biết loại sâu nào gây vàng lá mía ở Phú Yên?

- Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên đã tiến hành điều tra đánh giá mức độ gây hại của chúng, đồng thời thu thập mẫu sâu hại để theo dõi sự phát triển tại phòng thí nghiệm và gởi định danh côn trùng tại Viện Bảo vệ thực vật. Căn cứ vào các pha (giai đoạn) phát dục của sâu hại tại phòng thí nghiệm và kết quả định danh của giáo sư, tiến sĩ Phạm Văn Lầm, Viện Bảo vệ thực vật, cho thấy rằng loại sâu đang gây hại trên cây mía ở Phú Yên là bọ phấn trắng (Aleurolobus barodensis Maskell) thuộc bộ cánh nửa: Hemiptera, họ rệp phấn: Alyrodidae, giống: Aleurolobus và loài: Barodensis. Tên tiếng Anh là Sugarcane Whitefly.

* Ông có thể cho biết đặc tính sinh học và mức độ gây hại của loại sâu bệnh này như thế nào?

- Đặc điểm sinh học của bọ phấn trắng là có vòng đời từ 32-44 ngày, khi trưởng thành có chiều dài cơ thể 1-3 mm, thích bay và thường có màu trắng đục. Lá non chưa hoàn chỉnh (chưa mở) là nơi con cái ưa thích để đẻ trứng. Trứng có hình quả lê hoặc quả trứng, có cuống gắn chặt cố định trên các mô lá và thời gian pha trứng từ 8-31 ngày. Ấu trùng mới nở có màu kem nhạt và dần dần chuyển sang một màu đen bóng, chúng hình thành các tua sáp và phủ một lớp sáp trên cơ thể. Ngay sau khi nở, các ấu trùng di chuyển tìm vị trí thích hợp để định cư gây hại. Khi ấu trùng phát triển, chúng phủ một lớp bọc bằng sáp trắng giúp bảo vệ khỏi các tác động bên ngoài, nhất là thuốc trừ sâu. Đây là đặc điểm riêng biệt của bọ phấn trắng ở các pha phát dục, trừ pha trứng.

Ấu trùng bọ phấn trắng chích hút nhựa của lá mía dẫn đến lá bị chuyển vàng và hồng nhạt, cuối cùng làm khô cháy lá. Các ấu trùng bài tiết lượng đường lớn trong phân tích tụ trên lá, đây là nguyên nhân làm xuất hiện nấm muội đen tạo các vết đen trên lá, làm ảnh hưởng đến quang hợp của cây. Khi bị bọ phấn trắng gây hại nặng, cây mía sinh trưởng còi cọc, làm giảm hàm lượng đường và có thể làm giảm năng suất mía lên đến 65%. Giống mía có lá to và dài thường bị hại nặng hơn. Bọ phấn trắng gây hại chủ yếu trên lá mía, tập trung mặt dưới của lá.

* Đây là loại sâu hại mới bộc phát, vậy cách phòng trừ như thế nào cho hiệu quả, thưa ông?

- Bọ phấn trắng gây hại nhiều trên những ruộng mía lưu gốc năm thứ 2 và 3, đặc biệt là trong khu vực ngập nước, nghèo hàm lượng đạm. Điều kiện thích hợp để mật độ bọ phấn trắng gây cháy là thiếu đạm, ngập úng (độ ẩm cao và nhiệt độ thuận lợi cho sự phát triển của dịch hại), mưa lớn, mật độ cao và độ kiềm của đất lớn. Bọ phấn trắng gây hại quanh năm nhưng đặc biệt nặng từ tháng 8 đến tháng 11.

Có thể nói đây là một dịch hại đặc biệt nghiêm trọng cho cây mía gốc, nhưng nó cũng tấn công các cây trồng khác trong vùng thấp trũng và đọng nước. Vì vậy để phòng trừ có hiệu quả, bà con nông dân chú trọng biện pháp canh tác trồng mía ở mật độ thích hợp, tránh điều kiện cho bọ phấn trắng phát sinh; tránh để mía lưu gốc ở những vùng đã bị nhiễm bọ phấn trắng; bóc hay cắt lá bị hại, đem chôn hoặc đốt để tiêu diệt nguồn gây hại. Thực hiện quy trình bóc lá làm thông thoáng ruộng mía góp phần hạn chế sự phát triển của bọ phấn trắng. Hạn chế sử dụng các giống mía có bản lá to và dài như R570 và R579. Không để ruộng mía bị úng nước, thoát nước khi trời có mưa to. Bón phân cân đối, cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, nhất là phân đạm. Sử dụng một số thiên địch ăn thịt và ký sinh để phòng trừ bọ phấn trắng như: bọ rùa, nhện, đồng thời sử dụng chế phẩm vi sinh như: nấm bột trắng Beauveria bassiana hoặc nấm Paecilomyces fumosoroseus tấn công trên ấu trùng và trưởng thành. Việc kiểm soát bọ phấn trắng mía bằng thuốc hóa học là khó khăn và phức tạp vì chúng có lớp sáp bảo vệ nên nhanh chóng kháng thuốc trừ sâu, đồng thời biện pháp này cũng khó khăn vì việc phun thuốc trên cây mía đòi hỏi dụng cụ và bảo hộ lao động cao. Khi cần thiết có thể sử dụng các thuốc trừ sâu có tính nội hấp và lưu dẫn mạnh như hoạt chất Dinotefuran, Imidacloprid và thiamethoxam. Khi phun phải tuân thủ theo nguyên tắc 4 đúng.

Xin lưu ý là giống mía R579 rất mẫn cảm với bọ phấn trắng và điều kiện thời tiết mưa nhiều, do đó về lâu dài nên có kế hoạch thay thế bằng những giống khác có tính kháng bọ phấn trắng và phù hợp với điều kiện canh tác ở Phú Yên.

MẠNH HOÀI NAM (thực hiện) - Báo Phú Yên, 20/12/2010

www.vietlinh.vn